در میان پرندگانی که توانایی حرف زدن دارند و به عنوان حیوان خانگی خریداری می‌شوند، مرغ مینا یکی از محبوب ترین ها در میان ایرانی هاست. جثه‌ی این پرنده کمی کوچکتر از یک کبوتر بوده و پر های آن سیاه خاکستری و یا قهوه ای رنگ هستند. پرورش مرغ مینا چالش های خاص خود را دارد و یکی از آنها مقابله با بیماری های احتمالی این پرنده است. در ادامه این مقاله رایج ترین بیماری های مرغ مینا را بررسی و روش درمان آنها را به طور کامل توضیح می‌دهیم. اما قبل از هرچیز بهتر است بدانید که این پرنده مقاومت بالایی در برابر بسیاری از بیماری ها دارد. اما باز هم ممکن است به برخی از آنها دچار شود.
علت بیماری های مرغ مینا
طبیعتا اصلی ترین دلیل هر نوع بیماری در پرندگان مانند دیگر جانوران میکروب ها و ویروس ها هستند. این ارگان های کوچک می‌توانند از روش های مختلفی وارد بدن جاندار شده و با تکثیر منجر به برخی بیماری ها شوند. اگر برای مقابله با آنها برنامه ای نداشته باشید، می‌توانند منجر به مرگ پرنده شما گردند.
مریضی های مرغ مینا می‌تواند ناشی از غذای مسموم و آلوده باشد که این امر یکی از رایج ترین حالت هاست. اما ارتباط جاندار با انسان و یا پرنده های دیگر که ناقل بیماری های خاص و مشترک هستند، نیز می‌تواند مسبب مریض حالی پرنده شود. عدم رعایت بهداشت قفس پرنده نیز می‌تواند آسیب های جدی به این پرنده بزند. چرا که آمونیاک موجود در مدفوع پرنده در صورت تمیز نشدن آن به شش ها و سیستم بویایی پرنده آسیب می‌زند. دیگر مواردی که می‌توانند تاثیر منفی در سلامت مرغ مینا داشته باشند، دمای محیط و شوک دمایی است. شوک دمایی استرس زیادی به پرنده وارد کرده و سیستم ایمنی آن را تضعیف می‌کند.
رایج ترین بیماری های مرغ مینا
در ادامه به برخی از بیماری های رایج در مرغ های مینا اشاره کرده و علایم آنها را نام می‌بریم. اما معمولا مواردی همچون آویزان بودن بیش از اندازه پرها و تغییراتی در پاها، در بین اکثر پرندگان نشانه هایی از بیماری هستند که سریعا باید پیگیری شوند.
آنفولانزا در مرغ های مینا
همانطور که گفته شد این پرندگان در مقایسه با گونه های دیگر سیستم ایمنی قوی تری دارند و بهتر می‌توانند با بیماری ها مقابله کنند. آنفولانزا که یکی از رایج ترین مریضی ها میان اکثر پرندگان است، کمتر در بین مرغ مینا دیده می‌شود. اما در صورت بروز علائم باید روش های درمانی را برای بهبودی پرنده انجام داد. ویروس آنفولانزا را می‌توان با مواد ضدعفونی کننده در قفس پرنده از بین برد. چرا که این ویروس از ترشحات چشمی و بینی پرنده خارج شده و به آهن و دیگر سطوح قفس می‌چسبد.
از علائم این بیماری می‌توان به بالا رفتن دمای بدن، نامرتب شدن پر ها و کاهش تخمگذاری اشاره کرد. اما اگر شدت بیماری بیشتر باشد این علائم نیز خود را بدتر نشان می‌دهند و حتی اختلالات تنفسی نیز مشاهده می‌گردند. برای پیشگیری باید بهداشت محیط را به خوبی رعایت کنید و از ارتباط پرنده بیمار با دیگر جانوران که احتمال ناقل بودنشان زیاد است جلوگیری کنید. در صورت دیدن علائم نیز به سرعت آن را از سایر پرنده های خود جدا کنید تا بیماری انتقال نیابد. در صورت مردن پرنده، لاشه آن باید در باغچه با عمق مناسب دفن شود.
بیماری آسپرژیلوز در مرغ مینا
مانند آنفولانزا مقاومت این پرنده در مقابل بیماری اسپرژیلوز نیز بالاست. اما در صورت قرار گیری در محیط شدیدا آلوده، مریض می‌شود. این بیماری قارچی بوده و به شش های پرنده حمله می‌کند. پس از بیماری نیز پرنده ممکن است تا مدتی مشکلات تنفسی داشته باشد. از علائم این مریضی می‌توان به تنگی نفس و تنفس با دهان باز، سیانوز، خواب آلودگی و تشنگی مداوم و حتی اسهال مرغ مینا اشاره کرد. برای پیشگیری باید غذای پرنده و محیط را با دارو های ضد قارچی، ضد عفونی کرده و از ارتباط با پرنده بیمار اجتناب کنید.
کلامیدیوز
کلامیدیوز در مرغ مینا باعث اسهال، عدم تعادل، مشکلات تنفسی، کاهش وزن، بی حالی و بی اشتهایی و ضعف در پرنده می‌شود. می‌توان آن را در دسته بیماری های خطرناک قرار داد، چرا که به سرعت شیوع پیدا کرده و بین همه پرنده ها و انسان نیز مشترک است. حتی در شرایط بدتر می‌تواند سبب مرگ جاندار شود. منشا بیماری، باکتری بوده و برای همین سرعت شیوع باورنکردنی دارد و می‌تواند از طرق مختلف به دیگر جانداران سرایت کند.
از علائم این مریضی می‌توان به اسهال و مشکلات خفیف تنفسی در حالت خفیف بیماری، و در حالت شدید آن اسهال سبز رنگ و یا قرمز، تورم چشم، بی اشتهایی و کز کردن و ترشحات بینی اشاره کرد. برای درمان باید از چرک خشک کن استفاده کرده و تمام پروتکل های بهداشتی را رعایت کنید که خودتان به آن دچار نشوید. در صورت مرگ مرغ مینا آن را در محلول های ضد عفونی کننده بسیار قوی قرار دهید و قفس را به خوبی تمیز کنید. پس از انجام این کارها پرنده باید در عمق زیاد دفن شود.
بیماری نیوکاسل در مینا
نیوکاسل جزو خطرناک ترین بیماری ها در بسیاری از پرنده ها بوده و سرعت شیوع بسیار بالایی دارد. پس در صورت مشاهده علائم باید پرنده مذکور را سریعا از سایرین جدا کنید. این نوع بیماری در ابتدا دستگاه تنفس و سپس سیستم عصبی را آلوده کرده و سبب مرگ جاندار می‌شود. بین ۲ تا ۱۵ روز طول می‌کشد تا علائم بیماری ظاهر شوند و بسته به نوع پرنده می‌تواند، علائم آن متفاوت باشد.
خس خس کردن، گوشه گیری و افسردگی، بی میلی به غذا خوردن و مشکلات تنفسی از برخی علامت های بیماری نیوکاسل هستند. در صورت آلوده شدن عصب های پرنده، گردن آن کج می‌شود و در نهایت فلج خواهد شد. متاسفانه تا به حال واکسنی برای این مریضی یافت نشده و تنها راه مقابله با آن رعایت نکات بهداشتی است.
هموکروماتوز مرغ مینا
این مریضی ناشی از عدم تعادل آهن در جیره غذایی جاندار است. سیستم گوارشی این پرنده نمی‌تواند به خوبی آهن را هضم کند و آهن اضافی به سمت کبد هدایت شده و آن جا انباشته می‌شود. در نتیجه پس از مدتی کبد پرنده از کار افتاده و تلف می‌گردد. برای پیشگیری از بیماری باید آهن موجود در غذا را کاهش داده و از غذاهایی که ویتامین C بالایی دارند پرهیز کنید. چرا که این ویتامین جذب آهن را بیشتر می‌کند.
سرماخوردگی مرغ مینا
یکی از رایج ترین نوع بیماری ها، سرما خوردگی است. این بیماری توسط انواع ویروس ها ایجاد می‌شود. سرماخوردگی معمولی برای پرندگان بالغ خطر جدی محسوب نمی‌شود، اما برای جوجه ها خطرناک بوده و می تواند سبب مرگ آنها گردد. خوردن غذای سرد و شوک دمایی، همچنین قرار گرفتن در معرض باد می‌تواند منجر به سرما خوردن مرغ مینا شود. آبریزش، بی اشتهایی و کسالت از رایج ترین علائم بیماری هستند. برای درمان این بیماری از آنتی بیوتیک ها استفاده کنید و محیط پرنده را گرم نگه دارید.
انواع انگل های مرغ مینا
از آن جا که این پرندگان حشرات ریز را نیز می‌خورند، در معرض بیماری های انگلی نیز هستند. بنابراین دقت کنید که پس از شناسایی انگل در مدفوع پرنده، باید از داروی مخصوص آن برای از بین بردن انگل استفاده کرد.
در صورت مشاهده کرم های قلابدار و آسکاریس از داروی لوامیزول استفاده کنید. این دارو سیستم عصبی انگل را فلج، و دفع آن را برای جاندار ساده تر می‌سازد. انگل های خارجی نیز که شامل حشرات خونخوار هستند، می‌توانند باعث کمخونی جاندار شوند و در صورت از بین نبردن آنها مرگ پرنده پس از مدتی حتمی است. برای از بین بردن این انگل ها از داروی های ضد شپش و انگل خارجی استفاده کنید.
انواع داروهای پرندگان
دارو هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم جزو مهمترین و پرکاربردترین دارو ها برای انواع بیماری های مرغ مینا و سایر پرندگان می باشند. این متن صرفا جنبه معرفی داشته، و شدیدا توصیه می‌شود که برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی، از استفاده خودسرانه آنها پرهیز کنید. بهترین راه حل برای وضعیت وخیم پرنده و بهبود آن، مراجعه به دامپزشک است.
ویتامین A,D,E
ویتامین های این خانواده بیشتر به ماده ها داده می‌شود. این ویتامین ها می‌توانند سبب افزایش باروری و همچنین تقویت نطفه در پرنده ماده شوند.
آنتی آسما ( Anti-Asma )
این دارو مناسب بیماری های عفونی تنفسی بوده و در زمان هایی که پرنده دچار تنگی نفس و یا خفگی شود، تجویز می گردد.
ادوسین ( Advocin )
این دارو برای رفع مشکلات گوارشی مثل اسهال و عفونت های تنفسی تجویز می‌شود.
آنتی بیوتیک ( Antibiotic )
Antibiotic ها را عموما زمانی تجویز می‌کنند که پرنده دچار بیماری هایی مانند سرماخوردگی، اسهال سبز، آبریزش بینی و یا عطسه شده باشد.
آنتی استرس ( Antistress )
این دارو برای پرنده ای تجویز می‌شود که دچار غش و یا سکته شده باشد. همچنین زمان جدا کردن جوجه ها نیز برای کاهش استرس، از این دارو استفاده می‌شود.
آویسانول ( Avisanol )
آویسانول یا آویزانول زمانی کاربرد دارد که پرنده به طور نامنظم و بی موقع دچار ریزش پر (پر ریزی) می‌شود.
ویتامین ب کمپلکس ( B Complex )
زمانی که پرنده دچار کم اشتهایی شده از این ویتامین برای افزایش اشتها و انرژی پرنده استفاده می‌شود. ویتامین B کمپلکس شامل تمامی ویتامین های خانواده B می باشد و برای تقویت سیستم ایمنی نیز بسیار مفید است.
بکتوسید ( Bactocid )
بکتوسید یا باکتوسید برای زمانی تجویز می کنند که علائم بیماری های گوارشی و تنفسی در پرنده بروز کرده باشد. باکتوسید شامل آمینو اسید ها و املاح معدنی مورد نیاز پرنده می باشد.
بایتریل ( Baytril )
این دارو بسیار پرکاربرد می باشد زیرا برای بیشتر بیماری های باکتریایی تجویز می‌شود. بایتریل یک آنتی بیوتیک عمومی است.
کلسی کولیناپ ( Calcicolinap )
برای بیماری های سرخی شکم، جگر ورم کرده و چاقی زیاد در پرنده از این دارو استفاده می‌شود. همچنین در پیشگیری از پیچ خوردن تخم در شکم پرنده ماده نیز کاربرد دارد.
کانتو ( Canto )
این یک داروی مکمل و محرک برای آواز خواندن قناری های می باشد. همچنین برای سرحال و شاداب کردن پرنده نر نیز از این دارو استفاده می‌شود.
تابرنیل سریا ( Tabernil CRIA )
تابرنیل یک داروی پودری برای تقویت رشد جوجه ها و جلوگیری کردن از مرگ آنها می باشد.
اِگ استاپ ( Egg Stop )
از این دارو برای جلوگیری از تخمگذاری و قطع دوره تولید تخم استفاده می‌شود.
لانکوسید ( Lancocid )
داروی لانکوسید برای پرندگانی که دچار بیماری ورم روده در خارج از زمان جفت گیری شده‌اند، تجویز می‌شود.
هگزن ( Hexen )
برای ضدعفونی کردن زخم هایی که در دهان و پای پرنده ایجاد شده است از این دارو استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید از این محلول برای آب تنی پرنده نیز استفاده کنید.
مینو پلاس ( Minoplus )
مینو پلاس دارای املاح معدنی می‌باشد که پرنده باید در طول سال از آنها مصرف کند.
مازوتن ( Mazoten )
برای درمان و خلاص کردن پرنده از شر شپش ها و انگل های خارجی، این دارو تجویز می‌شود.
مولتوفورس ( Molto Force )
این دارو زمانی مصرف می‌شود که قصد دارید دوره تولکی پرنده، زودتر فرا برسد.
نکتون بیوتین ( Nekton Biotin )
برای افزایش رشد پرها و پر‌سازی و همچنین برای سرعت بخشیدن به دوره پر‌ریزی پرنده، این دارو کاربرد دارد.
نکتون اِم اِس اِی ( Nekton MSA )
این دارو موجب جذب بهتر کلسیم و فسفر می‌شود. همچنین برای تقویت استخوان بندی پرنده و جلوگیری از فلج شدن آن استفاده می‌شود.
