ریزش پر مرغ تقریبا همیشه نگرانی مرغداران را به دنبال دارد. گاهی این ریزش طبیعی بوده و فقط به خاطر رشد پرنده است و گاهی نیز به خاطر رژیم غذایی و شرایط نگهداری است، که در این صورت باید نگران بود و اقدامات لازم را جهت پیشگیری و یا درمان ریزش پر مرغ ها انجام داد. درمان پرریزی پرندگان و مرغان باید با دقت به جزئیات انجام شود. در ادامه علل ریزش پر و روش های درمان آن را عنوان خواهیم کرد.
روند ریزش پر مرغ
در کل روند ریزش از بالای بدن جاندار یعنی از سر و گردن شروع می‌شود و به تدریج به پایین می‌رود، آخرین قسمت ریزش نیز دم پرنده است. پیش از ریزش پر ها، رنگ آن ها تغییر کرده و طراوت خود را از دست می‌دهند.
سپس پر های قدیمی می‌ریزند و جای آنها را پر های تازه می‌گیرند. اگر مرغ ها شرایط نگهداری مناسبی داشته باشند، تنها دلیل این ریزش فیزیولوژیکی است. اما دیگر علت های غیر طبیعی که سبب ریزش پر می‌شوند شامل موارد زیر هستند.
- تغذیه نا مناسب
- بیماری ویروسی
- بیماری قارچی
- شپش زدن
- دمای بالا یا پایین مرغداری
- استرس حیوان
- بلوغ جوجه مرغ
- پر ریزی فصلی
- جفت گیری مکرر
- زورگویی دیگر پرندگان گله
اهمیت تغذیه در ریزش پر پرندگان
همانند موی انسان پر مرغ نیز دارای مقدار زیادی پروتئین است. در صورت نبود پروتئین های لازم در رژیم غذایی جاندار، علاوه بر ضعیف شدن طیور، ریزش پرهایشان را نیز به دنبال دارد. نبود مقدار کافی اسید آمینه در برنامه غذایی کیفیت پر ها را کاهش می‌دهد. اسید های گوگرد آمینه، سیستئین و میتیونین، مهم ترین اسید های آمینه مورد نیاز مرغ هستند. در ضمن این کاهش سطح پروتئین در مرغ ها، آنها را در مقابل بیماری های دیگر نیز آسیب پذیر تر می‌کند.
بیماری ویروسی
مرغ پرنده ای حساس در مقابل ویروس است و در صورت ابتلا به بیماری های ویروسی از بین می‌رود. پولیوما ویریده ویروسی است که سبب ریزش پر مرغ ها می‌شود. برای تشخیص بیماری های مرغ، نیز بهترین کار آزمایش های پزشکی است.
بیماری های ویروسی مرغ ها هنوز هم در حال مطالعه توسط دانشمندان هستند. به این نکته توجه کنید که این مریضی ها، سریعا بین پرندگان شیوع پیدا کرده و باید برای جلوگیری، آنها را به موقع واکسینه کنید.
بیماری های قارچی
قارچ هایی مانند سودوموناس یا استافیلوکوک سبب خارش در جاندار شده و می‌توانند ریزش پر را به دنبال داشته باشند. سایر بیماری های قارچی شایع در پرندگان، آسپرژیلوس و کاندیدیاز هستند. خارش شدیدی که این قارچ ها بوجود می‌آورند، مرغ را وادار به خود زنی می‌کند که در نتیجه این کار، تعداد زیادی از پر ها می‌ریزند.
شپش زدن و ریزش پر ها
در صورت عدم تمیزی محیط نگهداری مرغ ها شپش به آنها حمله می‌کند. شپش ها برای زنده ماند به کراتینه پر مرغ ها نیاز دارند و آنها را پس از مدتی از بین می‌برند. از بین نبردن فضولات جاندار و جمع شدن حشرات و موش ها در محیط نگهداری، از عوامل اصلی حمله شپش به مرغ است.
دمای بالا یا پایین مرغداری
عدم تعادل دمای محیط ریزش پر مرغ را به دنبال دارد. اگر دما بالاتر از حد معمول باشد مرغ بی حال شده و به احتمال زیاد به بیماری مبتلا می‌شود. در دمای سرد هم انرژی دریافتی از غذا را صرف گرم کردن خود می‌کند.
رابطه استرس و پرریزی مرغ
این انسان ها نیستند که به خاطر استرس ریزش مو می گیرند، پرندگان نیز در شرایط استرس‌زا ریزش پر را تجربه می‌کنند. دمای مناسب محیط، گردش هوای ایده آل و تمیزی محیط مواردی هستند که استرس پرنده را از بین می‌برند. در این مورد پیشگیری بهتر از درمان است چرا که دوره ریزش پر، طولانی تر از دیگر موارد است.
ریزش پر مرغ در دوران بلوغ جاندار
در ابتدای مقاله هم گفتیم که یکی از علل ریزش پر جاندار رشد فیزیکی آن است. پرهای جوجه ها نازک و بی کیفیت هستند و با بلوغ جنسی جاندار این پر ها ریخته و جای خود را به پرهای کلفت تر و با کیفیت تر می‌دهند.
پرریزی فصلی
این مورد به صورت طبیعی اتفاق افتاده و معمولا در فصل گرم سال علائم خود را نشان می‌دهد. در ضمن هنگام لانه سازی نیز ممکن است پرندگان دچار این مشکل شوند.
جفت گیری مکرر
در دوره جفت گیری، مقدار زیادی از انرژی جاندار صرف جفت گیری شده و ریزش پر در ناحیه سر و گردن اتفاق می‌افتد. این امر طبیعی است و پس از پایان این دوره پر ها با کیفیت بالاتری در می‌آیند.
زورگویی دیگر پرندگان گله
این طیور اگر حوصلشان سر برود، خسته باشند و یا در محل شلوغی قرار بگیرند، احتمال حمله به دیگر پرندگان گله وجود دارد. همچنین مرغ ها به زورگویی در گله علاقه دارند. در نتیجه اگر احساس کنند که مرغی ضعیف است، به او حمله کرده و پرهایش را می‌کنند. برای اطلاع از این انفاق، باید به جای پرها دقت کنید که خونی هستند یا نه. اگر اینچنین بود، حتما با دقت به گله، پرنده زورگو و قلدر را برای مدتی از گله جدا کنید.
درمان ریزش پر مرغ ها
در صورت مشاهده مرغ بیمار در میان مرغداری، آن را سریع از بین دیگر پرندگان جدا کرده تا از بیمار شدن سایر پرنده ها جلوگیری کنند. برای یافتن علت بیماری نیز باید به سرعت با دامپزشک مشورت کنید. فراموش نکنید که تا قبل از تست های آزمایشگاهی نمی‌توان نتیجه و علت اصلی ریزش پر را مشخص کرد.
بهبود تغذیه حیوان
افزودن متیونین یا متیونین صنعتی (دی ال متیونین) به خوراک مرغ، کیفیت غذای پرنده را افزایش داده و از پر ریزی مرغ جلوگیری می‌کند. به این نکته دقت کنید که اضافه کردن غلات نمی‌تواند تمام آمینو اسید های مورد نیاز جاندار را تامین کند.
از بین بردن آفات
می‌توانید قارچ ها و حشراتی مانند شپش را با افت کش مخصوص از بین ببرید. دو تا سه هفته این سموم را به مرغ ها اسپری کنید و منتظر نتیجه بمانید. به این نکته دقت کنید که استفاده نادرست و یا بیش از حد از یک سم بسیار بیشتر به شما ضرر می‌زند.
واکسینه کردن
با کمک دامپزشک زمان مناسب تزریق واکسن به مرغ ها را تعیین کنید و آنها را واکسینه کنید تا در برابر بیماری ها مقاوم شوند.
