باید این مهم را به خاطر داشت که می‌توان از بروز اکثر بیماری های بلدرچین اعم از بیماری های ویروسی با بکارگیری یک مدیریت خوب و کاربردی، پیشگیری کرد. برای اینکار لانه ها باید تمیز و دارای تهویه و دمای مناسب باشند و از ورود جانوران موذی به آنها ممانعت شود. در ادامه مقاله می‌خواهیم به بررسی بیماری های رایج بلدرچین بپردازیم و راه کارهای پیشگیری از آنها را ارائه دهیم، با ما همراه باشید.
بیماری های رایج بلدرچین
در هنگام پرورش بلدرچین باید توجه کنید که این طیور را نباید با دیگر پرندگان نگهداری کرده و پرورش دهید. زیرا به خوبی مشخص شده که گونه های مختلف پرندگان دارای حساسیت های متفاوت در برابر ارگانیسم های عامل بیماری هستند. از آنجا که بلدرچین های جوان به بیماری حساس تر هستند بنابراین آنها باید جدا از بلدرچین های مادر پرورش یابند. زیرا پرنده های مادر ممکن است به طور تحت بالینی با میکروارگانیسم هائی آلوده باشند و یا به عنوان حامل عوامل بیماری زا عمل کنند.
در مزارع بزرگ پرورش بلدرچین توصیه می‌شود که سرپرست های مستقل جهت مراقبت از این پرنده ها گماشته شوند. شواهدی مبنی بر انتشار بیماری های خاصی مانند لکوز در مزارعی که این پرنده و ماکیان به طور جداگانه پرورش می‌یابند ولی سرپرست آنها یکی است، وجود دارد. برعکس بلدرچین های ژاپنی ممکن است به عفونتهای تحت بالینی مبتلا شوند و آن را به سایر گونه های پرندگان انتقال دهند.
این پرندگان باید با غذای مناسب که از منبع مورد اطمینان خریداری شده تغذیه شوند. غذا باید در مکان خشک نگهداری شده و از رشد کپک ها ممانعت بعمل آید. همچنین باید از جانوران موذی که ممکن است سبب ایجاد بیماری یا انتقال میکروارگانیسم ها شوند محافظت گردد. این پرندگان باید به طور مرتب و روزمره بازبینی شده و اگر نشانه هائی از قبیل کزکردگی، لرزش و فلجی را نشان دادند جهت معاینه به دامپزشک ارجاع داده شوند.
پیشگیری از بیماری های بلدرچین
هنگامی که بیماری شیوع پیدا می‌کند صاحبان مزارع باید به توصیه هایی مبنی بر جداسازی پرندگان سالم از بیمار عمل کنند. زیرا کانی بالیسم، خوردن مواد دفعی پرندگان بیمار و انتقال از طریق آئروسل سبب انتشار بیماری خواهد شد. توصیه می‌گردد که لاشه ها سوزانده و یا به وسیله آهک مدفون شوند و تمام محل ضدعفونی گردد.
همچنین دستگاه های جوجه کشی ضدعفونی شده و جوجه بلدرچین های تازه هچ شده در محلهای ضدعفونی شده پرورش یابند. منبع شیوع بیماری در صورت امکان شناسائی گردد و با اقدامات پیشگیری کننده مناسب، بیماری تحت کنترل درآید.
بیماری های بلدرچین ژاپنی
بلدرچین ژاپنی با این که نسبت به برخی از بیماری ها مقاوم است ولی نسبت به ابتلا طبیعی به اکثر بیماریهای ویروسی ماکیان حساس می باشد به خصوص هنگامی که تحت شرایط مدیریتی ضعیف پرورش یابد. هرچند تعداد گزارشهای مربوط به وقوع طبیعی بیماری در بلدرچینها در مقایسه با ماکیان دیگر کمتر می باشد.
اما این موضوع ممکن است ناشی از این واقعیت باشد که تعداد معدودی مزرعه پرورش این نوع پرنده وجود دارد. با توجه به پیشرفتهای اخیر در امر روشهای فنی تشخیصی در ویروس شناسی این احتمال وجود دارد که موارد بیشتری از وقوع طبیعی بیماری های ویروسی خصوصا آنهایی که ناشی از اعضای گروه آدنوویروس هستند گزارش شوند.
انواع بیماری های بلدرچین
تاول کف پایی
طیوری که به بیماری تاول کف پایی دچار هستند، در راه رفتن دچار لنگ زدن می‌شوند. همچنین دارای مفاصلی بزرگ شده و متورم هستند. در این حالت بکفسول مفاصل تارس پا ضخیم تر و سفت شده و در کنار این موارد غشای سینوویال نیز ضخیم می‌شود.
عفونت قارچی در بلدرچین
معمولترین عفونت قارچی در بلدرچین ژاپنی، آسپرژیلوس و کاندیدیازیس می‌باشد. بیماری هایی که باکتریایی هستند شامل سالمونلوز، کلی باسیلوز، اریزیپلاس و همچنین مایکو پلاسموز، ممکن است تحت شرایط طبیعی در این پرنده ها رخ دهند. همچنین در مواردی وقوع بیماری پاستورلوز در نژاد ژاپنی گزارش شده است. بلدرچین ژاپنی همانند ماکیان اهلی به بیماری های ناشی از کمبودهای تغذیه ای نیز مبتلا می‌گردد.
بیماری هایی که ویروسی هستند مانند انسفالومیلیت پرندگان، بیماری مارک، بیماری نیوکاسل، روس سارکوما، برونشیت عفونی، بیماری آنفلوانزا، آبله پرندگان، برونشیت بلدرچین ها، رتیکولواندوتیلوز، هاری، آنسفالومیلیت شرقی اسب و لکوز حساس می‌باشد.
بیماری نیوکاسل در بلدرچین
معمولاً گزارش هایی از شیوع طبیعی بیماری های بلدرچین که یک نمونه شایع آن نیوکاسل است در گله ها وجود دارد. دو محقق اظهار داشتند که بلدرچین ها نسبت به ماکیان حساسیت کمتری به نیوکاسل داشته‌اند و این بیماری به ندرت در آن ها تشخیص داده شده است. با وجود آنکه بیماری نیوکاسل به شکل بومی (اندمیک) در ماکیان هنگ کنگ وجود دارد و بلدرچین ها در آنجا در مقیاس بزرگی پرورش می‌یابند، عفونت طبیعی ناشی از NDV از مدت ها قبل دیده نشده است.
این محققین همچنین اظهار داشته‌اند از آنجا که تعدادی از پرندگان وحشی به شکل تحت بالینی به بیماری نیوکاسل مبتلا شده و حاملین فاقد نشانه های بیماری ND هستند، بنابراین ممکن است پرنده ها نیز تحت شرایط محیطی خاص به عفونت تحت بالینی بیماری نیوکاسل مبتلا شوند.
علائم بیماری نیوکاسل با کاهش وزن، اسهال، نشانه های عصبی مانند لرزش و فلجی پاها و عدم کنترل پرنده بر روی گردن، بال و پا و پایین آمدن میزان تولید تخم در گله مادر مشخص می‌گردد.
در گزارش هائی که از شیوع طبیعی بیماری نیوکاسل در گله های بلدرچین وجود دارد، نشانه های تنفسی توصیف نشده است. نشانه های بالینی بیماری نیوکاسل در بلدرچین عبارت است از تلفات ناگهانی، درجات متفاوتی از بی اشتهایی، کسالت و کز کردگی. در صورت ادامه بیماری، به تدریج این علائم شدیدتر و واضح تر شده و لاغری پیش رونده، مدفوع اسهالی با رنگ زرد روشن که پس از مدتی به صورت آبکی و شفاف در آمده و در انتها به صورت اسهال غلیظ و سبز رنگ در خواهد آمد، دیده خواهد شد.
آنفوانزا در بلدرچین
یکی از بیماریهای بلدرچین که گزارش های زیادی درباره شیوع طبیعی آن وجود دارد، بیماری آنفلوانزا ناشی از سویه های تیپ A و C است. نکته جالب توجه آن است که تیپ C ویروس آنفلوانزا در میزبانی غیر از انسان شناسائی نشده است. تلفات ناشی از شیوع بیماری آنفلوانزا غالبا بالا و از ۱۰ تا ۸۰ درصد متغیر می‌باشد. این بیماری در پرندگان جوان نسبت به پرندگان مسن تر، از شدت بیشتری برخوردار است. در کالبد گشایی بلدرچین های تلف شده، تراکئو برونشیت کاتارال، رینوسینوزیت و پرخونی ریوی و تورم روده ای کاتارال مشاهده شد.
معمولا تشخیص این بیماری بر اساس تلقیح بافت آلوده به خصوص نای و شش ها به داخل حفره آلانتوئیک تخم های جنین دار ماکیان می‌باشد. جنین ها ظرف ۳ یا ۴ روز تلف شده و مایع آلانتوئیک آنها گلبول های قرمز خون ماکیان را منعقد می‌کند. وجود ویروس آنفلوانزا را می‌توان با آزمایش تایید نمود. انجام آزمایش های CFT و ELIDA بر روی سرم پرندگان مبتلا ارزشمند بوده و در تشخیص بیماری پرندگان واکسینه نشده کمک می‌نماید.
واکسن آنفولانزا برای بلدرچین
بررسی واکسنهای ضد آنفلوانزا نشان داد که ایجاد ایمنی چه بسا میزان تلفات را در پرندگان کاهش دهد. هر چند به علت تعدد تیپ ها و تحت تیپ های آنتی ژنیک ویروس آنفلوانزا، ایجاد ایمنی در پرندگان به شکل محدودی صورت می‌پذیرد. عفونت ناشی از ویروس آنفلوانزا باید از بیماری نیوکاسل، عفونت های ناشی از ویروس آبله، کرونا ویروس، عفونت های مایکوپلاسمائی و باکتریایی مانند پاستورلوز و هموفیلوس پاراگالیناروم تفریق شود.
ویروس آبله
آزمایش های ایمنی متقاطع نشان داده که ویروس آبله در بلدرچین هایی که به طور طبیعی مبتلا شده‌اند، به طور ایمونولوژیک از ویروس های آبله ماکیان و کبوتر متمایز و مجزا می‌باشند. همچنین ثابت شده که ویروس آبله بلدرچین و ویروس آبله مرغ مینا غیر وابسته هستند. آزمایش حفاظت متقاطع نشان داد که وابستگی ویروس آبله بلدرچین به ویروس آبله کبوتری نسبت به آبله ماکیان وابستگی نزدیک تری است.
یک سویه ویروس آبله به نام ۲۴۱-۶۳-PV کشف شده که از نظر خصوصیات بیولوژیک از سایر ویروسهای آبله متفاوت بوده است. تلقیح تجربی آن از طریق داخل مغزی، سبب آنسفالومیلیت و تلفات بالا در بلدرچین ها صورت می‌گردد.
جوجه مرغ های SPF تلقیح شده با ویروس آبله بلدرچین، ضایعات جلدی شدیدی را نشان دادند. این ضایعات در دید میکروسکوپی دارای ویژگی درماتیت پرولیفراتیو شدید همراه با شکل گیری گنجیدگی های داخل سیتوپلاسمی در سلولهای اپی تلیال بود.
تشخیص این بیماری بر اساس وجود ائوزینوفیلیک در سیتوپلاسم آلوده می‌باشد. اگر بتوان پارتیکل های ویروس آبله را به وسیله میکروسکوپ الکترونی در بافت های آلوده نشان داد، تشخیص بیماری تایید خواهد شد. تنها برخی از سویه ویروس های آبله آلوده کننده بلدرچین ژاپنی، وقتی که بر روی CAM جنین ماکیان تلقیح شوند، تولید ضایعات POCK می‌کنند. به همین جهت برای تشخیص بیماری آبله در بلدرچین به این آزمایش نمی‌توان اعتماد کرد.
در ارزیابی ایجاد ایمنی هومورال و با واسطه سلولی، توسط AVIPOX VIRUS در این جانوران یک اثر کاهنده موقت بر روی ایمنی هومورال تا ۱۲ روز پس از عفونت در بلدرچین های آلوده شده با AVP در مقایسه با گروه شاهد دیده شد. سطح ایمنی سلولی در این طیور از روز چهارم پس از آلوده سازی به طور معنی داری افزایش یافته و در روز هفتادم پس از عفونت به بالاترین میزان خود رسید.
علائم بیماریهای بلدرچین
برخی از بلدرچینهای مبتلا، پس از سه تا چهار روز از شروع حالت بی اشتهایی و اسهال نشانه های عصبی کاملا مشخص و متفاوتی، از عدم تعادل خفیف تا یک فلجی شل کامل (flaccid) از خود نشان می‌دهند. این مورد که حالت خاصی از فلجی بوده شامل افتادن بر روی جناغ و یا به یک طرف بدن و کشیده شدن پاها به طرف عقب می‌باشد. همچنین بالها اندکی از هم باز شده، حالت آویخته داشته و بر روی بستر قرار می‌گیرد.
سر طیور مبتلا به طور وارفته ای به یک طرف آویزان است. وقتی این طیور بیمار در دست گرفته می‌شوند به نظر می‌رسد که کنترلی بر بالها و پاها و گردن خود ندارند. ولی در عین حال هنوز هوشیار به نظر می رسند. همچنین پرهای اطراف مقعد مرطوب بوده، گاهی اوقات به وسیله موادی به رنگ سفید گچی در می‌آید.
در کالبد شکافی بلدرچینهای تلف شده ضایعاتی از قبیل درجات متفاوتی از تغییرات چربی (fatty change) در کبد و کلیه ها، رسوب اورات زرد رنگ بر روی قسمتهایی از کیسه های هوایی، پرخونی دوازدهه و قسمت فوقانی روده ها مشاهده می‌گردد. هیچ گونه ضایعه ماکروسکوپی در ریه ها، نای، مغز، مننژ، عصب سیاتیک و شبکه بازویی و طناب نخاعی دیده نشده است.
