برای اینکه بهتر بتوانید دلیل جوجه درآوری پایین را درک کنید، باید با مراحل جوجه کشی روزانه رشد جنین در تخم، آشنا باشید. این موضوع به پرورش دهنده و یا اپراتور دستگاه هچ اجازه می‌دهد تا تشخیص دهد که جنین ها در چه مرحله/سنی می‌میرند. این اطلاعات زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند که با نتایج ناامید کننده و بدی در پایان دوره جوجه کشی روبرو می‌شوید.
دما، رطوبت، اکسیژن دهی و چرخش تخم همگی از عواملی هستند که سبب رشد جنین مرغ، بلدرچین و دیگر پرندگان می‌شوند. زمان طی کردن مراحل مختلف رشد، در دوره های جوجه آوری انواع طیور متفاوت است. نطفه داخل تخم می‌تواند به صورت سنتی و در زیر پرنده مادر رشد کند و یا در داخل دستگاه جوجه کشی، و در شرایط ایده آل به رشد خود ادامه دهد تا به جوجه تبدیل شود. مراحل جوجه کشی ۲۱ روز به طول می انجامد که ما در این مقاله اتفاقات هر روز را مرور می کنیم.
مراحل جوجه کشی و رشد جوجه در تخم
زمانی که تخم های نطفه دار را داخل دستگاه قرار داده و دما و رطوبت کابین به مقدار مناسب رسید، یا اینکه تخم ها در زیر پرنده کرچ قرار بگیرند، تغییرات داخل تخم شروع می‌شوند. در ادامه تغییرات ایجاد شده از اولین روز تا روز ۲ ۱جوجه کشی را به ترتیب شرح می‌دهیم.
روز اول: در این روز آثاری از رشد در مناطق Pellucida و Opaca در بلاستودرم مشاهده می‌گردد. در ضمن آثار تشکیل بافت های عصبی، طناب عصبی و دستگاه گوارش به همراه تغییرات اولیه و نارس شکل گیری نمایان می‌شوند.
روز دوم: در این روز آثار اولیه پیدایش قلب و سیستم گردش خون و عروق اولیه در غشاء کیسه زرده دیده می‌شود. به علاوه رشد مغز ادامه یافته، نشانه های ابتدایی، تشکیل کیسه آمنیون آشکار می‌گردد.
روز سوم: در این روز کیسه آمنیون به طور کامل جنین را در بر می‌گیرد. پاها و ساختار جمجمه شکل می‌گیرند. کیسه آلانتوئیس تشکیل شده و اولین حرکات غیرفعال جنینی مشاهده می‌شود. همچنین قلب شروع به تپش کرده و رگ های خونی واضح تر هستند.
روز چهارم: در این زمان کیسه آلانتوئیس در ناحیه پشتی کیسه آمنیون به وجود می‌آید. در این حالت جنین در طرف چپ این کیسه قرار گرفته و اولین ارتباط بین کیسه کوریون و آلانتوئیس در این روز برقرار می‌گردد. به علاوه رنگدانه بستن (پیگمانتاسیون) چشم ها نیز در این روز اتفاق می‌افتد.
روز پنجم: در این روز دستگاه گوارش رشد بیشتری یافته و قسمت های مختلف آن تفکیک یافته تر می‌شوند. در ضمن غدد تناسلی، آرنج و زانو ها شکل می‌گیرند.
روز ششم: بال ها و پاها به همراه انگشتان و پنجه ها به طور قابل ملاحظه ای رشد کرده‌اند. در این روز منقار نیز ساختار کامل خود را کسب کرده و حرکات ارادی جنین شروع می‌شوند.
روز هفتم: در این روز ناحیه ای بر روی نوک به نام دندان تخم که مسئول شکستن پوسته تخم در هنگام خروج جوجه از تخم می‌باشد به خوبی مشاهده می‌شود. حفره بطنی به علت رشد اندام های داخلی، برجستگی قابل ملاحظه ای پیدا می‌کند. همچنین تاج شروع به رشد کرده و منقار کمی سفت تر می‌شود.
روز هشتم: اندازه پر ها نمایان شده و بالا و پایین نوک پرنده هم اندازه می‌شوند. استخوان ها نیز در این روز شروع به آهکی شدن می‌کنند.
روز نهم: در این روز جنین داخل تخم شکل کامل یک پرنده را کسب می‌کند. سر رشد بیشتری یافته و جوجه در تخم می‌تواند دهان خود را باز کند. کیسه کوریو آلانتوئیس در ارتباط با پوسته کامل می شود.
روز دهم: در این روز جنین در سمت راست قرار می‌گیرد. انگشتان و چشم ها کاملا تشکیل شده اند و منقار در شرف ساخته شدن خواهد بود. ناخن ها و پنجه پا نیز مشخص می‌شوند.
رشد اندام های جوجه در تخم
روز یازدهم: رشد اندام های داخلی بیشتر و تکمیل تر شده و پر های دم معلوم می‌شوند.
روز دوازدهم: پا ها و پنجه شکل گرفته و پر های جنین کاملا دیده خواهد شد. کیسه سفیده شکل گرفته، جذب و مصرف پروتئین های آن آغاز می‌گردد.
روز سیزدهم: انتقال چربی ها از کیسه زرده بیشتر خواهد شد. روی پاها و ناخن ها در این روز فلس مشاهده می‌شود و پرها نقاط کمی از بدن را پوشش می‌دهند.
در روز چهاردهم: سر جنین شروع به حرکت می کند تا بتواند موقعیت مناسب خود را در راستای محور بزرگ تخم به دست آورد.
روز پانزدهم: روده ها به داخل بدن کشیده شده و جنین رشد خود را کامل تر می‌کند.
روز شانزدهم: ناخن و منقار در این روز تکامل بیشتری پیدا می‌کنند. بدن جنین از پر پوشیده شده و مصرف سفیده تقریبا به اتمام خواهد رسید و زرده به عنوان منبع تغذیه به کار گرفته خواهد شد.
روز هفدهم: مایع جنینی داخل تخم کاهش یافته و سر بین پاها قرار می‌گیرد.
در روز هیجدهم: تقریبا جنین کاملا رشد کرده و کیسه زرده در بیرون جنین باقی مانده، همچنین سر در زیر بال راست قرار می‌گیرد.
روز نوزدهم: کیسه زرده جذب جنین شده و مایع جنین کاملا از بین می‌رود، همچنین پرنده بیشتر فضای تخم را اشغال می‌کند.(به غیر از کیسه هوا)
روز بیستم: کیسه زرده کاملا جذب شده و جنین به جوجه تبدیل می‌شود، همچنین با شش هایش شروع به نفس کشیدن کرده و سعی در شکستن تخم برای خارج شدن می‌کند.
روز بیستم و یکم: فعالیت برای خروج از تخم به طور کامل فعال می‌شود. جوجه کاملا از تخم خارج شده است.
به طور خلاصه مراحل شکل گیری جوجه را در جدول زیر مشاهده می کنید.
| مرحله اول جوجه کشی | رشد اعضای بدن |
| روز اول | تشکیل جنین ، ظهور لوله های اولیه ، ستون فقرات ، اعصاب ، سر و چشم |
| روز دوم | تشکیل قلب و گوش و شروع ضربان قلب |
| روز سوم | تشکیل بینی ، بالها و پاها |
| روز چهارم | تشکیل زبان |
| روز پنجم | تشکیل دستگاه تناسلی و تمایز جنسی |
| روز ششم | تشکیل و شکل گرفتن منقار و پنجه ها |
| روز هفتم | تشکیل پرها |
| روز دهم | تشکیل منقار |
| روز سیزدهم | شروع به رشد پنجه ها و فلس ها |
| روز چهاردهم | قرار گرفتن جنین در موقعیت اصلی خود در داخل تخم مرغ (سر به طرف قسمت بزرگ تخم مرغ قرار می گیرد.) |
| روز شانزدهم | جذب کامل سفیده |
| روز هفدهم | کاهش مایع آمنیون |
| روز نوزدهم | ورود کیسه زرده به حفره بدنی |
| روز بیستم | جنین همه فضای تخم مرغ به جز کیسه هوا را پر می کند و سر زیر بال راست قرار می گیرد.در اثر انقباض ماهیچه گردن و زائده منقار بالا پوسته سوراخ می شود. |
| روز بیست و یکم | خروج جنین از تخم |
روز بیرون آمدن جوجه
بعد از گذشت ۲۰ تا ۲۱ روز پس از رشد جنین در تخم، کیسه زرده بطور کامل به حفره بدن وارد می‌شود. تمامی نواحی جنین در تماس با پوسته قرار گرفته و ناف شروع به بسته شدن می‌کند. بعد از آن منقار جوجه غشا داخلی پوسته را سوراخ کرده و وارد اتاقک هوایی می شود و بعد جوجه مقداری هوا تنفس می کند و دستگاه تنفس شروع به فعالیت می‌کند.
بعد با منقار به پوسته ضربه زده و سعی می‌کند که از هوای خارج تنفس نماید. در این زمان ریه ها کاملا فعال می‌شوند. توجه داشته باشید که بعد از خروج جوجه ها از تخم (هچ) آنها باید به مدت ۱۰ تا ۱۲ ساعت در داخل دستگاه جوجه کشی بمانند و بعد از این مدت جوجه ها را به اتاقی با دمای نسبی ۳۲ درجه تا هفته اول پرورش منتقل نمایید. به یاد داشته باشید طبق اصول نگهداری از جوجه های تازه هچ و یک روزه تا ۴۸ ساعت نیازی به تغذیه ندارند، زیرا مواد مغذی مورد نیازشان را از زرده به دست آورده‌اند.
