از بیماری هایی که سبب بیشترین مرگ و میر پس از اشتباهات رایج جوجه کشی، در بین جوجه ها می‌شوند، بیماری عفونت کیسه زرده است. این بیماری موجب مرگ و تلف شدن بسیاری از جوجه ها تا دو روز بعد از تولد می‌شود. زمان بروز بیماری ورم ناف، زمان تولد و به دنیا آمدن جوجه ها است. در این مقاله دلایل بروز این بیماری، راه های تشخیص و درمان آن را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
روش انتقال عفونت کیسه زرده
مدت زمان افزایش تلفات عفونت کیسه زرده، به طور معمول ۳ روز بعد از هچ شدن اتفاق می‌افتد. اما توجه داشته باشید که این مدت می‌تواند تا ۱۰ روزگی جوجه ها نیز ادامه یابد. مقدار مرگ و میز بین جوجه ها حدود ۵۰ تا ۱۰ درصد است اما در صورتی که واگیر شدید باشد، می‌تواند تا ۵۰ درصد نیز افزایش داشته باشد. خاصیتی که زرده تخم مرغ دارد، مقاوم بودن در برابر تجزیه توسط باکتری ها است. زیرا لسیتین سبب سفت شدن زرده می‌شود.
در این بین برخی از باکتری ها مانند باسیلوس سرئوس، استافیلوکوکوس اورئوس و کلستریدیوم ولشی هستند که به کمک سیستم آنزیمی که دارند می‌توانند سبب تجزیه زرده شده و با مصرف آن خود را تکثیر کنند. باکتری های نام برده از دلایل شدت بیماری عفونت کیسه زرده می‌شوند. همچنین باکتری هایی مانند کوکسی، پروتئوس و پزودوموناس و برخی دیگر نیز می‌توانند موجب آلودگی بیشتر زرده شوند.
آلودگی محیط جوجه کشی و منتقل شدن این آلودگی ها و باکتری های دسته اول که نام برده شدند، به تخم ها نطفه دار در هنگام نگهداری و قبل از جوجه کشی، یکی از عواملی هستند که باعث ایجاد عفونت کیسه زرده در تخم و جوجه می‌شوند. از دیگر عوامل تاثیرگذار می‌توان به مقدار زیاد زرده اشاره کرد. البته اگر زرده شامل مقادیر زیاد زرده وجود داشته باشد. برای جلوگیری از انتقال آلودگی به دوره بعدی جوجه کشی، باید پس از هربار استفاده از دستگاه جوجه کشی، آن را به خوبی ضدعفونی کرده و هرگونه باکتری و آلودگی را از بین ببرید.
بیماری ورم ناف
از دلایل ایجاد بیماری ورم ناف جوجه ها، کم بودن رطوبت محیط و دستگاه می‌باشد. به این صورت که زمان خروج جوجه از تخم و قبل از جذب کامل زرده به داخل حفره بطنی، کم بودن مقدار رطوبت محیط سبب خشک شدن هر چه بیشتر غشا جنین شده و همین امر موجب چسبیدن آن به پوسته می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود تا مقداری از غشا پوسته نیز از راه ناف به داخل جوجه کشیده شود.
نکته مهم این است که غشاهای پوسته ای به دلیل این که از مواد کراتینی ساخته شده‌اند، در هنگام کشیده شدن در بدن جوجه، سالم مانده و جذب نمی‌شوند. این عمل موجب تحریک شدن بافت های کناری غشا شده و در نتیجه آن مرگ بافت ها و اجزا را به دنبال خواهد داشت. در نهایت عفونت ناف ایجاد می‌شود.
توجه داشته باشید که همیشه باید مقادیر پارامتر های مهم مانند دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی به درستی تنظیم باشد. یکی از دلایل کم کردن رطوبت در دستگاه، خارج کردن جوجه ها در دوران هچ می‌باشد. برخی از پرورش دهندگان برای اینکه جوجه ها زودتر در دستگاه خشک شوند، رطوبت را کاهش می‌دهند. اما دقت کنید که این کار باید زمانی انجام شود که تمامی جوجه ها از تخم خارج شده باشند.
در غیر اینصورت می‌تواند مشکل ساز شود.عفونت ورم ناف زمانی که کیسه زرده به شکل غیر معمولی بزرگ تر از حد استاندارد باشد، بیشتر مشاهده می‌شود. ورم ناف می‌تواند بر اساس نوع باکتری که موجب آلودگی شده است، از ۳ تا ۱۰ بعد از تولد جوجه ها سبب مرگ آنها شود.
تشخیص بیماری
برای تشخیص عفونت کیسه زرده در جوجه ها، دقت کنید که آنها ضعیف شده و دور هم جمع می‌شوند. شکم جوجه ها بزرگ شده و مقعدی کثیف و آلوده به مدفوع دارند. در جوجه های مبتلا، همانطور که گفته شد، اندازه کیسه زرده بزرگ و عفونی شده و سیاهرگ های زرده نیز منبسط می‌شوند. دقت کنید با توجه به نوع باکتری که سبب آلودگی شده، ظاهر زرده می‌تواند متفاوت باشد.
به این صورت که زرده ممکن است ظاهری غیر طبیعی و زرد رنگ و حالتی لخته شده داشته و یا اینکه شل و آبکی و به رنگ قهوه ای باشد. فراموش نکنید که اگر مقدار عفونت شدید باشد، دیواره های کیسه زرده، به دلیل نازکی بیش از حد به راحتی پاره می‌شوند.
در هنگام تشخیص بیماری ورم بند ناف جوجه، باید دقت کنید که در اطراف سوراخ بند ناف، کمی از مواد کراتینی پوسته دیده شده و بافت مرده وجود دارد. همچنین امکان مشاهده چسبندگی بین پوسته و غشا کیسه زرده نیز وجود دارد.
درمان عفونت کیسه زرده و ورم ناف
توجه داشته باشید که هیچ راه درمانی برای جوجه هایی که به این بیماری ها مبتلا شده‌اند، وجود ندارد. برای اینکه ابتلا به این بیماری ها را کاهش دهید، بهترین روش ضدعفونی و تمیز کردن دستگاه جوجه کشی پس از هربار استفاده است. همچنین محل نگهداری تخم نطفه دار نیز باید تمیز و بدون هیچگونه آلودگی و باکتری باشد. ناگفته نماند که تخم ها را قبل از قرار دادن در داخل دستگاه، باید با محلول های ضدعفونی، پاک و تمیز کنید.
