بعد از اینکه جوجه ها از تخم خارج می‌شوند، احتمال ابتلا به بیماری کانی بالیسم در طیور وجود دارد. در واقع تنها بیماری که به صورت فیزیکی در هنگام خروج جوجه ها از تخم، در دستگاه جوجه کشی می‌تواند به آنها سرایت کند، کانی بالیسم است. کانیبالیسم در پرندگان نوعی بیماری فیزیکی است که در بین طیور شایع بوده و حتی می‌تواند پرنده را تا مرگ نیز پیش ببرد.
بیماری کانی بالیسم در پرندگان
عارضه کانی بالیسم در طیور (همدیگر خواری) در طیور اهلی و پرندگان زینتی متداول بوده و در اثر آن مرغ ها به یکدیگر نوک زده و همدیگر را زخمی می‌کنند. در نتیجه این کار، سبب تلفات در گله شده و آسیب های زیادی به گله پرورشی وارد می‌گردد. این بیماری در نژادهای سبک (پرندگان تخمگذار) بیشتر از نژادهای سنگین (پرندگان گوشتی) مشاهده شده و در مرغداری‌هایی که پرندگان را در قفس نگهداری و پرورش می‌دهند کمتر دیده می‌شود.
عوامل بیماری کانیبالیسم
نکته ای باید به آن دقت شود این است که کانیبالیسم یک بیماری نبوده و تنها یک نوع رفتار است. در واقع این مشکل رفتاری، هیچ منشا ویروسی و یا باکتریایی نداشته و می‌توان با انجام برخی کارها و جلوگیری از بعضی عوامل، بروز آن در پرندگان را کاهش داد.
- تغذیه دائم پرندگان با دان پلت
- ناکافی بودن تعداد آبخوری و دانخوری و نبودن غذا در دانخوری به مدت طولانی
- شدت نور بالا در سالن
- تراکم بالای جوجه ها در واحد سطح
- کمبود پروتئین جیره
- وجود انگل‌های خارجی مانند شپشک، قارچ و کنه
- نامناسب بودن تهویه سالن مرغداری
حالات مختلف کانی بالیسم در پرندگان
در صورتی که پرندگان گله دچار بیماری رفتاری کانیبالیسم شوند، رفتار هایی نظیر مواد زیر را از خود نشان می‌دهند.
نوک زدن به مقعد
اینگونه عارضه در پرندگان تخمگذار که تازه به تخم آمده و یا تخم مرغ بزرگ و یا دو زرده تولید می‌نمایند ایجاد می‌شود. بخصوص در هنگامی که مقعد بر اثر عبور تخم از لوله تخم زخم شده و خونریزی می‌کند. در این حالت ممکن است دستگاه تولید تخم، بطور کلی بیرون کشیده شود.
نوک زدن به ناخن ها
این حالت در جوجه های کوچک دیده می‌شود و علت آن بیشتر دور بودن دانخوری از منابع حرارتی یا بالا بودن دانخوری ها از سطح زمین است که در این صورت جوجه به بستر خود نوک زده و ضمن آن ناخن سایر جوجه ها نیز نوک زده می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است در ۵ روز اول کف بستر را با کاغذ بپوشانید و روی آن به مقدار ۳۰ گرم به ازاء هر جوجه دان بریزید تا از خوردن بستر توسط جوجه ها جلوگیری شود.
خوردن پر
این حالت در گله هایی دیده می‌شود که کمبود عناصر غذایی همچون روی دارند. انگل های خارجی نیز سبب بروز چنین حالتی می‌شوند. لازم به ذکر است که اگر اندازه پرها بزرگ باشد باعث خفگی حیوان می‌گردد.
نوک زدن سر
این حالت معمولا پس از زخم شدن تاج و ریش پرنده در اثر یخ زدن یا پس از جنگیدن شروع می‌گردد و با دیدن یک لکه خون بر روی سر پرنده همنوع خواری در بین طیور تحریک می‌شود.
پیشگیری از کانی بالیسم در طیور
از آنجایی که این بیماری هیچ راه درمانی ندارد، پرورش دهنده باید به خوبی با این مورد آشنا بوده و از بروز آن در گله جلوگیری کند. پیشگیری از این امر بهترین و تنهاترین کاری است که از دست پرورش دهنده بر می‌آید.
- افزایش پروتئین جیره
- افزایش فیبر جیره
- ریختن روزانه مقداری گندم یا جو در بستر بطوری که پرنده ها مشغول جمع آوری آن شوند.
- پایین آوردن شدت نور و مدت نور
- کنترل دان از حیث عدم وجود کپک ها و قارچ ها
- کاهش تراکم طیور بخصوص در قفس
- افزودن نمک در آب به مقدار یک در هزار هر ۴۸ ساعت
- افزودن نمک در جیره به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک کیلو دان
- نوک چینی پرنده ها
- مبارزه با انگل های خارجی به وسیله سم پاشی
- جدا کردن پرنده های زخمی از گله
- اضافه کردن مکمل های ویتامین و مواد معدنی به جیره
جدای از روش های گفته شده، استفاده از لامپ مادون قرمز (پشت جیوه ای) در سالن نیز می‌تواند احتمال بروز این بیماری را کاهش دهد. بدین وسیله پرنده ها تمام محیط را به رنگ قرمز دیده و تشخیص لکه خون برایشان مشکل می‌شود.
